Travmaya Bağlı Omurga Kırıkları

Omurga çeşitli nedenlerle hasar görebilir. Bunlardan biri de travmalardır. Travmatik omurga kırıkları daha çok genç ve orta yaştaki kişilerde görülür. Yani travmaya bağlı omurga kırıkları osteoporotik (kemik erimesine bağlı) omurga kırıklarından tamamen ayrı bir olgudur. Hastaların yüzde 80’ini 18-50 yaş arası bireyler oluşturur. Travmaya bağlı omurga yaralanmaları erkeklerde daha sık görülür. Erkekler 4 kat daha fazla risk altındadır.

Travmaya Bağlı Omurga Kırıkları Nedir?

Omurga kemiğine taşıyabileceğinden daha fazla bir yük binmişse ve bu özellikle de aniden gelişmişse omurga kemiği hasar alır, kırılır. Bu kırıklar boyundan kuyruk sokumuna dek omurganın herhangi bir bölgesinde olabilir. Ancak sıklıkla bu kırıklar sırt ve bel omurlarında olur:

• %70’i sırt ve bel omurlarında
• %20’si sakral (sakrum kemiğini oluşturan) ve koksiks (kuyruk sokumu) omurlarında
• %10’u boyun omurlarında

Kazalarda en sık yaralanan omur ise 12. sırt ve 1. bel omurudur. Bunlar omurganın en hareketli kısımlarıdır.

Travmaya Bağlı Omurga Kırığının Nedenleri

Sadece travmaya bağlı olanları değil tüm omurga kırıklarını göz önünde bulundurduğumuzda trafik kazaları omurga kırığına en sık yol açan durumdur. Omurga kırıklarının neredeyse yarısı trafik kazası kaynaklıdır. Diğer nedenlerse şöyledir:

• Düşmeler (Travmaya bağlı omurga kırıklarının yüzde 20 ila 30’unu oluşturur)
• Silah yaralanmaları
• Spor kazaları

Omurga kırığı olgularının yüzde 15 ila 20’sinde omuriliğin hasar görme riski oluyor. Bu da travmanın etkilerinin daha şiddetli olmasına yol açıyor.

Travmatik Omurga Kırıklarının Tipleri

Omurga kırıkları 3 şekilde olabilir: çökme kırıklar, patlama kırıklar ve kırıklı çıkıklar.

• Çökme kırıkları: Çok şiddetli olmayan travmalar sonrası görülür. Omurilikte bir hasar gelişmez. En önemli bulgu ağrıdır. Bu kırıklar omurganın bütünlüğünü, sağlamlığını bozmaz. Omurun sadece ön kısmında hasar olur. Sık görülür.
• Patlama kırıkları: Çökme kırıklarından daha ciddidir. Ciddi bir travma sonrası gelişir. Omurganın bütünlüğü bozulabilir. Kırık omurun sadece ön bölümünü değil orta ve arka kısmını da kapsar. Genelde tek bir omuru etkiler. Ancak bazı olgularda (yaklaşık %25) iki komşu omur birden hasar görebilir. Farklı konumlardaki omurların kırılma riski de mevcuttur. Omuriliğin hasar görme riski vardır. Kırılan omurga parçaları omurilik kanalına taşabilir, omuriliğe baskı yapabilir.
• Kırıklı çıkıklar: En tehlikeli omurga yaralanmalarıdır. Omurganın farklı bölgelerine gelen aşırı şiddetli baskı sonucu oluşan kırıklardır. Omurlarda kırık oluşumun yanı sıra omurları birbirine bağlayan ve bir arada tutan yumuşak dokular, diskler, bağlar ve eklemler de hasar alabilir. Neticede iki omurun birbiri ile bağlantısı kopar ve omurga çıkığı oluşur. Büyük oranda omurilik de hasar görür. Kişide kalıcı hasar (felç durumu) bırakabilir.

Belirtiler

Yaralanmanın şiddetine, bölgesine ve kırığın tipine göre semptomlar değişir. Boyun, sırt, bel ağrısı başlıca belirtilerdir. Travmada omurilik de hasar gördüyse kol ve/veya bacaklarda hissizlik, kuvvet kaybı, uyuşukluk olur. Geç dönemde kamburluk (kifoz) izlenebilir.  Şiddetli bir travma sonrası felç tablosu gelişebilir.

Tanı

Omurga travması yaşayan hastalar ambulans ile en yakın hastaneye götürülür. Kişinin hayati bulguları kontrol edilir. Ardından direkt radyografi, MR ve/veya bilgisayarlı tomografiye başvurulur. Omurga travmalarında altın standart görüntüleme yöntemi MR’dır.

Omurga Kırıklarının Tedavisi

Travma sonucunda omurilikte bir yaralanma olup olmadığına göre tedaviye başlanır. Omurilikte yaralanma varsa (kemik basısı gibi) düzeltilmeye çalışılır. Omuriliğe yapılan bu hızlı müdahale önemlidir. Hastada felç gelişmesi önlenebilir, oluşmuş bir felcin de ilerlemesi durdurulabilir.

Omurga kırığı tedavisindeki amaç omurga bütünlüğünün yeniden sağlanması, omurganın kuvvetlendirilmesidir. Uyguladığımız tedaviler nelerdir?

Korse veya alçı tedavisi: Daha hafif bir kırık tipi olan çökme kırıklarında uygulanır. Bu tür hastalarda omurilik ve yumuşak doku yaralanması yoktur. Korse ve alçı ile omurganın daha fazla çökmesi engellenir. Böylece mevcut hasarın ilerlememesi ve omuriliğe tehdit oluşturmaması sağlanır. İleride oluşabilecek kamburluğun da gelişmesi önlenir. Alçı veya korse en az 3 ay kullanır. Kişi 1 hafta içinde günlük hafif işlerini yapmaya başlayabilir.

Füzyon ameliyatı: Kırık omurganın metal enstrümanlar kullanarak sabit hale getirilmesidir. Patlama kırıkları ve kırıklı çıkıklar gibi ciddi omurga yaralanmalarında başvurulan bir ameliyattır. Füzyon ameliyatında kırık omurların altındaki ve üstündeki sağlam omurlara titanyum vidalar yerleştirilir. İki titanyum çubuk yardımıyla omurga sabitlenir. Bir bütün haline getirilir. Mukavemeti sağlanır. Ameliyat sonrası hastanede yatış süresi ortalama 3 gündür. Ameliyattan sonraki ilk 2 ayda füzyon büyük ölçüde kaynar. Tam iyileşme için 6 ila 12 ay beklemek gerekir.

Kifoplasti & Vertebroplasti: Patlama kırıklarında tercih edilebilir. İlk olarak çökmüş kırık bir balon yardımıyla düzeltilir. Bu işleme Kifoplasti denir. Ardından bir iğne yardımıyla kırık omura kemik çimentosu enjekte edilir. Kırığın dondurulması amaçlanır. Doğru hastalarda iyi sonuç verir. Hastanın ağrısını ciddi ölçüde azaltır.