Stres Kırığı

Stres kırığı kemiğin büyük bir travmaya maruz kalmadan, bir darbe almadan kırılmasıdır. Psikolojik stres ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Stres kırığı iki nedenle oluşabilir. İlkinde kemik zaten hastalıklıdır (osteoporoz gibi) ve günlük rutin hareketler esnasında kırık oluşur. İkinci nedende ise kemik sağlıklıdır ancak aşırı kullanım, aşınma, dejenerasyon gibi nedenlerle stres kırığı meydana gelir. Stres kırığı kişilerin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen, hareketliliklerini sekteye uğratabilen ortopedik bir hastalıktır. En sık ayak ve alt bacakta olur. Yine kol ve omurga kemiklerinde de kırık görülebilir. Stres kırığı sık görülen sportif yaralanmalardan biridir. Her iki kırık hastasından birinin sporcu olduğu düşünülmektedir.

Stres Kırığı Nedir?

Vücudun kemiklerinde ortaya çıkabilen ufak çaplı minik çatlak ve kırıklardır. Psikolojik stres nedeniyle oluşan bir hastalık değildir. Bu stres kırıkları sürekli tekrarlanan bazı fiziksel aktiviteler sonucu oluşabileceği gibi kemik erimesi yaşayan hastalarda normal fizik aktiviteler esnasında da görülebilir. Ayrıca stres kırığı büyük çaplı bir kemik kırığı da değildir. Röntgende tam olarak görülemeyebilir, bu nedenle MR taraması ile hastada bir stres kırığı olup olmadığı ortaya konur. Tedavilerde genellikle ameliyata gerek duyulmaz. Alçı uygulaması gibi daha basit tedavilerle sorun çözülebilir. Öte yandan leğen kemiği (pelvis) kırıkları gibi daha ciddi olgularda cerrahi müdahale kaçınılmaz olabilir.

Nedenleri

Stres kırıkları birçok farklı nedenin birleşimiyle ortaya çıkabilir.

• Koşma, zıplama (basketbol, futbol, uzun koşu, yüksek atlama gibi) içeren sporlarla uğraşan kişiler. Özellikle uzun mesafe koşucularda sık görülür. Kırık sıklıkla da kaval kemiğinde izlenir.
• Sürekli merdiven inip çıkma
• Obezite
• Sürekli ağır yük taşıma
• Ağır kaldırmayla ilişkili sporlar (halter gibi)
• Kadın olmak (kadınların kemik yapısının özellikle yaşlanmayla birlikte erkeklere göre daha fazla ve daha hızlı zayıfladığı bilinmektedir)
• Kemik hastalıkları (kemik erimesi gibi)
• Yetersiz beslenme (kalsiyum, fosfor, D vitamini gibi mineral ve vitaminleri yeterince almama)
• Daha önce geçirilmiş bir kırık öyküsü

Stres Kırığının Belirtileri

Belirttiğimiz gibi stres kırıkları en sık ayak ve bacak kemiklerinde görülür. Bunun nedeni bu kemiklerin vücudun tüm ağırlığını taşımakla sorumlu olması ve sürekli baskıya maruz kalmasıdır. Kırık olan bölgede ağrı ortaya çıkar. Diğer belirtilerse şöyledir:

• Kemikte hareketle ve dokunmayla birlikte artan ağrı
• Şişlik, hassasiyet, kızarıklık, ısı artışı
• İlgili kemiğe yakın eklemde hareket güçlüğü

Tanı

Hasta öyküsü ve fiziksel muayene sonucu ortopedi hekimi bir stres kırığı varlığından şüphelenebilir. Kemikte kırık şüphesi varsa ilk olarak ilgili kemiğin röntgeni çekilir. İlerlemiş bir stres kırığından bahsediyorsak kırık röntgende ortaya çıkar. Ancak stres kırığının seviyesi düşük ise röntgende gözükmeyebilir. Bu durumda MR taramasına başvurulur. MR ile kemiğin durumu ne derecede bir kırığın söz konusu olduğu ortaya konur.

Stres Kırığının Tedavisi

Stres kırığının şiddetine ve kırığın hangi kemikte oluştuğuna göre tedavi planlanır. Stres kırıklarının büyük bölümünde en önemli tedavi kemiği bir süre dinlendirmek, mümkünse hiç kullanmamaktır. Bu nedenle bir süre için koltuk değneği kullanmak da düşünülebilir. Gerekli durumlarda ortopedi hekimi tarafından alçı, atel ve ortez gibi tedaviler de uygulanabilir. Bu süre içinde hastaya ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir. Stres kırığının nadiren cerrahi ile tedavi edilmesi ve kemiğin yeniden mukavemetinin sağlanması gerekir. Bazı olgularda fizik tedaviye (TENS gibi cihazlarla) de ihtiyaç duyulabilir. Ayrıca hastalara D vitamini ve kalsiyum takviyesi başlamakta da fayda olabilir.