Kifoz Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kifoz ya da kamburluk. Sırt ve göğüs bölgesinde oluşan ortopedik bir hastalıktır. Omurganın öne doğru eğilmesiyle karakterizedir. Yandan bakıldığında kişinin omurgası kambur bir hal alır. Baş vücuda göre öndedir, sırtta çıkıntı vardır ve bel çukuru fazladır.

Kifoz Nedir?

Kifoz, omurganın öne doğru eğri olmasıdır. Bu eğrilik en çok sırt bölgesinde olur. Omurganın eğrilik derecesine göre kifoz değerlendirilir. Omurgadaki eğrilik 50 dereceyi aşıyorsa kişi kifoz hastası olarak görülür. Tedavisi planlanır.

Kamburluk sadece omurgayı etkileyen bir sorun değildir. Doğal pozisyonunu kaybetmiş omurganın organlara yaptığı baskı nedeniyle çocuklarda akciğer ve kalp hastalıkları, ileri yaşlarda ise akciğer kapasitesinde azalma görülebilir.

Nedenleri ve Tipleri

Kifoz doğumsal ya da edinsel olarak ortaya çıkabilir. Kifoz hastalığına neden olabilecek bazı risk faktörleri şöyledir:

• Osteoporoz
• Omurga kırıkları
• Omurga iltihapları
• Tüberküloz
• Duruş bozukluğu
• Yetersiz beslenme ve vitamin eksikliği

Duruş bozukluğu kifoz oluşumunda önemli bir nedendir. Bu, özellikle çocuklarda olur ve geç fark edilir. Çocuklarda duruş bozukluğu ilerde oluşabilecek kifozu engellemek için düzeltilmelidir.

Doğuştan (Konjenital) Kifoz

Bebeğin omurgasında bir anomaliyle dünyaya gelmesidir. Nedeni doğumda omurların eksik, yapışık ya da şekli bozuk olarak gelişmesidir. Bazı olgularda ise omurlar arasında oluşmuş kaymalar, yapışıklıklar zaman içinde büyür. Bu büyüme asimetrik seyredebilir, kifoz olur. Bu tür hastalarda boy kısalığı da olabilir.

Doğumsal kifoz hastalarında ilave omurilik, kalp ve gastrointestinal sistem sorunları olabilir. Bu haliyle skolyozla benzerlik gösterir. MR ile bu sorunların varlığı ortaya konur, çocuğumuzun büyüme izlemi yapılır. Kifozun omuriliği etkileyip etkilemediği veya ne derecede etkilediği önemli bir konudur. Zira ileri kifoza sahip çocuklarda yürümede gecikme görülebilir. Bunun nedeni kifozun omuriliğe yaptığı baskı ve omurilik yapısını bozmasıdır.

Doğumsal gelişmiş olan kamburluk genellikle ilerleme eğilimindedir. Yaşamın ilk yılında bebeğin iskelet sisteminde önemli derecede gelişme olur. Buna bağlı olarak kifozda da ilerleme beklenir. Çocuğu düzenli takip etmek ve uygun zaman geldiğinde cerrahi ile kifozu düzeltmek gerekir.

Postural Kifoz

Genellikle ergenlerde görülür. Kız çocuklarında daha yaygındır. Omurgadaki eğrilik 60 derecenin altındadır.

Scheuermann Kifozu

En sık gördüğümüz kifoz tiplerinden biridir.  Sadece sırtta veya hem sırt hem belde görülen bir eğriliktir. Sıklıkla sırt omurlarının orta ve alt kısmında oluşur.  Toplumda %0.4-8.3 arasında görülür. Genellikle ergenlerde rastlanır ve 12-15 yaş arası görülür. Erkek çocuklarında daha yaygındır. Çocukların temel şikayeti duruş bozukluğu ve sırt ağrısıdır. Ancak bu ağrı yaşla birlikte azalmaya meyil eder.

Omurgadaki eğrilik farklı ölçülerde olabilir. 50-80 derece arası olgularda ilk aşamada kifoz korsesi tedavisi uygularken, 80 derece üzeri kifozlarda cerrahi gerekir. Scheuermann kifozunda omurların ön kısmında büyüme yavaşlar. Ancak arka bölümde normal büyüme devam eder. Nihayetinde omurgada şekil bozukluğu ve kamburluk ortaya çıkar.

Travmatik Kifoz

Yaygın olarak sırt-bel veya sadece bel bölgelerinde olur. Omurga kırıkları sonrası gelişir. Kronik ağrı vardır. Bu tür hastalarda travmaya bağlı felç gibi nörolojik bir hasar da gelişebilir. Tedavisi karmaşıktır. Deformite düzeltilir, stabilize edilir ve ağrıyı azaltmaya yönelik işlemler yapılır. Gerekli eğitimi almış, deneyimi kazanmış cerrahlar tarafından optimal düzeyde tedavi edilebilir.

Yetişkinlerde Kifoz Belirtileri Nelerdir?

• Kamburluk (omurganın öne doğru eğri olması)
• Sırt ağrısı (hafif ya da şiddetli olabilir)
• Boyda kısalma
• Dik durmada güçlük
• Kaslarda yorgunluk
• Omurgada aşırı duyarlılık

Bebekler ve Çocuklarda Kifoz

Kamburluk nadiren anne karnında gelişir. Ancak anne karnındaki gelişim esnasında omurgada oluşan bir anomali gelecek yaşamda kifoza neden olabilir. Bebeklerde genellikle yaşamın üçüncü ayından sonra omurgaların gelişimi esnasında kifoz ilk kez oluşmaya başlar. Kifozun şiddeti, ailenin ve çocuk doktorunun dikkati ile erken aşamada fark edilebilir. Böylelikle büyük ölçüde bir kamburluk oluşumunun önüne geçilebilir. Ancak çocuk 1 yaşını doldurduysa ve kifozu ilerleme eğilimine girdiyse ameliyat söz konusu olur.

Bebekler ve Çocuklarda Kifoz Belirtileri Nelerdir?

• Kol, bacak, omuz ve gövdede anormallik, orantısızlık
• Vücutta dengesizlik
• Kamburluk

Kifoz Tedavisi Nasıl Yapılır?

Her insanın omurgasında bir miktar eğrilik vardır. Ortopedi uzmanı omurgadaki eğriliği ölçerek hastanın tedavisini planlar.

50-55 derece arası eğrilikler bir tedavi gerektirmez. Düzenli egzersiz, doğru duruş, doğru oturuş ile kişi kendini daha iyi hisseder, ağrıları azalır, hareket kapasitesi artar.  Kamburluk ölçüsü olabildiğince azaltılır.

55-70 derece arası kifozlarda ise ilk aşamada korse tedavisi uygulanır. Günün büyük bir bölümünde bu korseyi kullanmak gerekir. Düzenli kullanım ile kamburluk ölçüsü azaltılabilir.

70 derece ve üzeri kifozlarda ise tedavi cerrahidir. Kifoz ameliyatı için skolyozda olduğu gibi genellikle spinal füzyondur. Her bir omur birbirine kaynatılarak, düzeltilir. Çocuklarda hayati bir risk söz konusu değilse kifoz ameliyatı için 16-17 yaşa kadar beklenebilir. Kamburluk ileri boyuttaysa oluşabilecek potansiyel kalp ve karaciğer rahatsızlıklarının önüne geçmek için daha bu yaşı beklemeden cerrahi müdahale uygulamak düşünülebilir. Çocuklar ameliyattan 1 ay kadar sonra okula geri dönebilir.

Kifoz Ameliyatı

70-80 derece üzeri eğrilikler için cerrahi tedavi değerlendirilir. Hastanın durumuna bağlı olarak kifoz ameliyatı enstrümanlı posterior füzyon veya daha ileri olgularda osteotomi uygulanır.

Enstrümanlı posterior füzyon

Füzyon, omurları birbirine kaynatma ameliyatıdır. Daha önce füzyon ameliyatını detaylarıyla anlatmıştık. Ameliyattan sonra işe/okula dönüş süresi yaklaşık 1 aydır. Bu ilk 1 aylık sürede omurların birbirine yeterince kaynaması için korse veya alçıya ihtiyaç duyulabilir. Hastanın nihai hareket kapasitesine ulaşması 1 yılı alabilir. Bu sürede spordan ve fiziki temastan uzak durmak gerekir.

Osteotomi

Omurganın içinde bir sinir dokusu olan omurilik vardır. Çok şiddetli eğriliklerde omurilik, omurgayı uzatacak bir ameliyatı tolere edemeyebilir. Bu durumda deformiteye neden olan omurga parçası vücut dışına çıkarılabilir. Bu işleme osteotomi adı verilir. Ardından omurganın kalan kısımları bir araya getirilip, düzeltilip, kaynatılır. Bu ameliyatla sağlıklı, dengeli ve sağlam bir omurga elde etmek amaçlanır. Kifoz düzeltilir. Osteotomi ameliyatları omurilikte bulunan sinir dokularına zarar vermemek için nöromonitorizasyon eşliğinde yapılır. Ameliyattan ortalama 5 gün sonra hastanın taburculuğu planlanır. Taburculuk sonrası bir süre korse kullanımı gerekebilir.

Kifoz İçin Hangi Egzersizler Yapılabilir?

Doktor tavsiyesiyle kifozu hafifletmek için bazı egzersizler yapılabilir. Doğru duruş pozisyonunu edinerek ve önerilen egzersizleri yerine getirerek belli dereceye kadar olan kifozu hafifletmek mümkün olabilir. Kişinin esnekliği yeniden sağlanabilir ve hareketliliği artırılabilir.

Doğru Duruş Nasıl Bulunur?

Kamburluğu olan kişinin gün içinde çok fazla eğilmemesi, sürekli dik durmaya özen göstermesi gerekir. Örneğin bilgisayar kullanırken mutlaka ekran göz hizasında olmalı, sırt sandalyeye yaslanmalı ve dik oturulmalıdır. Oturup kalkarken de dikkatli olunmalıdır. Yürürken de omurgayı dik tutmaya dikkat edilmelidir.

Kifoz İçin Hangi Egzersizler Yapılabilir?

Kamburluk oluşan kişilerin bel kaslarında bir zayıflama söz konusudur. Ancak biliyoruz ki bir kişinin bel kasları güçlüyse, düzenli spor yapıyorsa kamburluk riski oldukça azdır. Bel kaslarını güçlendirerek ve gündelik yaşamda vücudun duruşunu düzelterek kifozla mücadele edilebilir. Kifozu önlemeye ve belli bir dereceye kadar iyileştirmeye yönelik yapılabilecek bazı egzersizler şöyledir:

Kambur bireylerin genellikle vücutlarının ön bölümündeki kaslar aşırı gergindir, vücudun arka bölümündeki kaslar ise güçsüzdür. Bazı egzersizlerle bu iki sorun da mümkün olduğunca giderilmeye çalışılır. Hastalarımız kollarını arkaya uzatıp kendini geriye yaslayabilir kollarını belinde veya ensesinde birleştirip ilgili kaslarını çalıştırabilir. Bu hareket dakikada 3 kez tekrarlanabilir.

Arka omuz ve sırtı güçlendirmek de önemlidir. Bunun için yapılması gereken egzersiz ise şöyledir: Yüz üstü uzanıp ayak parmakları yere dik bir şekilde konulmalıdır. Ardından iki elin arasına büyük bir çubuk alınmalı kaldırılıp arkaya doğru itilmelidir. Böylece arka omuz, sırt kasları ve vücudun ön kısmındaki kaslar çalışacaktır. Yüz üstü yatarak yapılan bir diğer egzersiz de karın kaslarının çalışması içindir. Yüz üstü yatarken elleri yere koyup belin üst kısmı yukarı itilir. Böylece karın kasları esnetilebilir. Zira karın kaslarının gerginliği de vücudu öne doğru çekmektedir.

Kifoz Sık Sorulan Sorular

Kifoz hakkında hasta ve hasta yakınları tarafından sık sorulan sorulara yanı verdik.

Kifoz hangi yaşta olur?

Ergenlik kifoz oluşumunun en sık olduğu yaşlardır. Özellikle 10 yaş civarında kifoz oluşumu başlayabilir. Bu durum anında belirti vermez. Ancak omurganın büyümesiyle birlikte şekil bozukluğu gözle görülür bir hal alabilir. Çocuk dik durmakta güçlük çekebilir ve ağrısı olur. 15 yaş gibi omurgadaki şekil bozukluğu belirginleşir. Çocuk 17 yaşına geldiğinde ise kifoz kolaylıkla fark edilecek bir duruma gelebilir.

Kifozun tipleri ve nedenleri nelerdir?

• Postural Kifoz: Eğrilik 60 derecenin altındadır, daha çok kızlarda görülür. Duruş bozukluğuna bağlı kifozdur.
• Scheuermann Kifozu: Sırt, sırt-bel omurlarının öne doğru eğriliğidir. Büyümenin en hızlı olduğu yaşlarda görülür. Sırt ve bel ağrısı ile duruş bozukluğu en önemli semptomlarıdır. Nedeni bilinmemektedir.
• Konjenital Kifoz: Doğumsal olarak çocuğun omurlarında bir anomali olması ve buna bağlı olarak kifozun gelişmesi durumudur.
• Paralitik Kifoz: Serebral Palsi gibi bazı hastalıkların sonucu olarak gelişir.
• Miyelomeningosel: Doğumsal bir anomali olan spina bifida (meningosel ve miyelomeningosel) ile birlikte olur.
• Posttravmatik: Omurda kırık oluşması sonucu kifoz oluşabilir.
• Tüberküloz, brusella gibi spesifik enfeksiyonlar ya da romatoid artrit gibi inflamatuvar hastalıklar sonucu kifoz gelişebilir.
• Bir omurga ameliyatı sonrası kırığın yetersiz redüksiyonu ya da tespiti nedeniyle kifoz gelişebilir.
• Osteoporoz yani kemik erimesi nedeniyle de kifoz görülebilir.

Çocukları kifozdan nasıl koruruz?

Kifoz tanısı konulan çocuklarda ailelerin aklına ilk olarak ağır sırt çantası mı buna neden oluyor? sorusu gelir. Ancak ağır sırt çantaları kifoza doğrudan neden olmaz. Ancak kifozun seyrini, şiddetini artırabilir. Bu nedenle sırt çantasını hafif tutmaya çalışın ve sırtının orta kısmında taşımasını sağlayın. Dik durmasını teşvik edin. Buna uygun çalışma masası, sandalye, sırt desteği almayı düşünün. Uzun süre masa başında kalmasına engel olun. Ara ara mola vermesini söyleyin. Hatta birlikte esneme, germe egzersizleri yapın.

Kifozun tedavisi nasıl yapılır?

Kamburluğun derecesine göre en uygun tedavi seçilir. Düşük dereceli eğrilikler egzersiz, güçlendirme, duruş bozukluğunu düzeltme gibi yaklaşımlar ve fizik tedavi uygulamalarıyla kontrol altında tutulabilirken, kamburluğun derecesi arttıkça farklı tedavilerin düşünülmesi gerekir. Bazı olgularda korse tedavisine başvurulurken, bazı olgularda cerrahi kaçınılmaz olur.

Kifoz tedavi edilmezse ne olur?

Kifoz tedavi edilmezse hastanın ağrı, hareket güçlüğü gibi şikayetleri artabilir. Omurlarda kireçlenme olabilir. Omurgadaki sorunlar gitgide daha karmaşık hale gelebilir. Ayrıca iç organlarda da hasar söz konusu olabilir. Göğüs kafesi deforme olabilir, kalp ve akciğerleri sıkışabilir. Yani kalbin kanı pompalama hızı yavaşlar. Bu da tüm organları olumsuz etkiler.