Donuk Omuz Nedir?

Omzumuzda 3 kemik vardır: üst kol (humerus), kürek kemiği ve köprücük kemiği. Bu kemiklerin yanı sıra omuz ekleminin hareketliliğini ve mukavemetini sağlayan bağ dokuları mevcuttur. Tüm bu yapıları bir arada tutan da bir omuz kapsülü vardır. Omuz eklem kapsülü daralabilir, kalınlaşabilir, iltihaplanabilir. Eklem içi sıvı azalabilir. Donuk omuz sendromu ortaya çıkar. Donuk omuz olgularında omuz ekleminde sertlik ve ağrı olur. Hastalar banyo yaparken ve kıyafet değiştirirken dahi sorun yaşayabilir. Bu durum yapışkan kapsülit ya da adezif kapsülit olarak da adlandırılır. Donuk omuz sendromu kişinin hareketliliğini kısıtlayan tedavi edilmesi gereken önemli bir ortopedik problemdir. Hasta, omzunu zor hareket ettirdiği ve acı çektiği için kolunu hareketsiz tutmaya çalışır. Bu da donuk omuz sendromunun şiddetini artırır. Tedavi için hastaya bir egzersiz programı verilebilir, eklem kapsülüne enjeksiyon yapılabilir. Daha ileri olgularda eklem kapsülünün daha rahat hareket edebilmesini sağlamaya yönelik cerrahi bir müdahale de planlanabilir. 

Nedenleri

Donuk omuz sendromunun en önemli nedeni omzun günlük yaşam içinde pek hareket ettirilmeyişidir. Sürekli hareketsiz kalan omuz çeşitli hastalıklarla karşılaşabilir. Bunlardan biri de donuk omuz sendromudur. Hareketsizlik dışında donuk omuza yol açabilecek durumlar şöyledir:

• Düşme ya da çarpma
• Kireçlenme
• Omuz sıkışma sendromu
• Kas ve tendon yırtıkları
• Romatizmalar
• Diyabet, tiroid hastalıkları, yüksek kolesterol, kalp hastalıkları
• Aşırı stres
• Sürekli masa başı çalışma

Risk Faktörleri

• Yaş: 40-60 yaş arası bireylerde donuk omuz ile daha sık karşılaşılır.
• Hareketsizlik: Omuz iki nedenle hareketsiz kalabilir. İlki kişinin genel olarak hareketsiz bir yaşam tarzı varsa omzunu da az hareket ettirebilir. İkincisi ise geçirilen bazı hastalıklar sonucu omuz hareketliliğinin sekteye uğramasıdır. Rotator manşet yaralanması, kırık kol, omuz travması, inme bu hastalıklardan bazılarıdır.
• Diğer Hastalıklar: Şeker hastalığı, tiroit hastalıkları, parkinson, kalp hastalıkları gibi rahatsızlıklar donuk omuz sendromu riskini artırır.
• Cinsiyet: Kadınlarda daha sık olur.

Belirtiler

• Omuz ekleminde ağrı, sertlik, hareket zorluğu.
• Yer çekiminin etkisi ortadan kalktığı için yatakta yatarken ağrı artabilir. Kişilerin uyku düzeni bozulabilir.

Ortopedi uzmanı tarafından yapılan fiziksel muayene ile donuk omuzun tanısı konulabilir.

Tedavi

Donuk omuz tedavi edilebilen bir hastalıktır.  Ayrıca hastalık zaman içinde kendiliğinden de iyileşebilir. Ancak bu 12-18 aya kadar varan bir zaman diliminde olur. Uygulanan tedaviler ile donuk omzun daha kolay ve daha hızlı ortadan kalkması amaçlanır. Peki, hangi tedaviler uygulanabilir?

Ağızdan alınan ilaçlar: Ağrı ve iltihabın azalmasına yardımcı olabilir.

Egzersiz ve Fizik tedavi: Omuzdaki hareketliliği artırmak amacıyla hastaya egzersiz programı verilebilir. Fizik tedavi başlanabilir.

Enjeksiyonlar: Ağrıların azalması ve omuz hareketliliği sağlamak için omuza enjeksiyon uygulanabilir.

Omuz manipülasyonu: Omuza lokal anestezi vererek ağrıyı hafifletmek ve hareketliliği artırmak amacıyla omuz eklemini farklı yönlere hareket ettirilmesini kapsar. Bu manevralar ortopedi uzmanı tarafından yapılır. Nadiren başvurulur.

Cerrahi: Nadir de olsa donuk omzun ameliyat edilmesi gerekebilir. İşlem artrokospik cerrahi ile kapalı olarak yapılır. Cerrah açacağı küçük deliklerden omuz kapsülüne ulaşır ve hastanın hareket becerisinin geri gelmesi ve ağrılarının dinmesi için ilgili dokuya müdahale eder. Ameliyat sonra egzersiz ve fizik tedavi önerilir.

Donuk Omuz Tedavisinde Sık Sorulan Sorular

Donuk omuz, kişinin omzunda ağrı ve hareket güçlüğüyle karakterizedir. Saç tarama, yemek yeme, giyinme ve hatta düğme ilikleme gibi basit eylemleri dahi yapamamasına neden olabilir. 40 ila 60 yaşlarındaki kadınlarda daha sık görülür. Tedavide birçok seçenek mevcuttur. Hastalık kendiliğinden geçebilir. Ancak bu süre uzayabilir, belki de yıllarca hasta donuk omuz ile uzun bir süre yaşamak zorunda kalabilir. Çeşitli müdahalelerle sorun çözülebilir. Fizik tedavi, eklem içi enjeksiyonlar ve cerrahi düşünülebilir. Hastalar hangi yaklaşımın kendileri için daha doğru olduğu konusunda kafa karışıklığı yaşayabilir. Biz de hastalardan sık gelen sorulara yanıt verdik.

Donuk omuzun aşamaları nelerdir?

Donuk omuz sendromu aslında 3 aşamalı bir süreçtir; donma, katılaşma, çözülme.

• Donma: Omuzdaki iltihaplanmanın, donmanın ortaya çıktığı ve arttığı dönemdir. Genellikle hastalığın 2. ila 9. ayları arasındaki süreçtir. Omuzda ağrı, zorlanma başlar ve zaman içinde bazı hastalarda semptomlar artar.  Hastayı geceleri uyandıracak seviyeye ulaşabilir.
• Katılaşma: Genellikle hastalığın 4. ila 9. ayları arasındaki süreçtir. Omuzdaki kısıtlılık artar. Günlük basit aktivitelerde zorlanma şiddetlenir.
• Çözülme: Donuk omuz sendromunun 9 aydan daha fazla şiddetli bir halde seyretmesi beklenmez. Bir noktada omuzda çözülme, rahatlama başlar. Bu rahatlama, sendrom başladıktan 5 ay sonra olabileceği gibi 26 ay sonra da olabilir.

Donuk omuz kendi kendine geçer mi?

Evet, donuk omuz kendiliğinden geçebilir. Ancak bu süre kimi hastalarda neredeyse 2 yılı bulabilir. Literatürde daha uzun süre devam eden olgularda mevcuttur. Bazı hastalarda ise donukluk büyük ölçüde geçse de omuz ekleminin eski hareket kabiliyeti tamamen geri kazanılamayabilir. Donuk omuz sendromunda uygulayacağımız tedavilerle hastanın hızlıca omzunu sağlıklı bir şekilde yeniden kullanmaya başlamasını amaçlarız.

Donuk omuz fizik tedaviyle geçer mi?

Donmuş omzun tam olarak ne zaman rahatlayacağı bilinmediğinden çeşitli yaklaşımlarla sorun çözülmeye çalışılır. İlk aşamada ilaçlara ve fizik tedaviye birlikte başvurulabilir. Herhangi bir girişimsel müdahaleye gerek duyulmadan sorun çözülebilir.

Donuk omuz tedavisinde enjeksiyon uygulamaları nasıl yapılır?

Donmuş omuzdaki eklem kapsülünün içine kortizon enjekte edilebilir. Ayrıca omuzdaki ana sinir olan supraskapular sinirine lokal blokaj yapılabilir. Bu işlem ultrason altında yapılır. Hastanın ağrılarının azalması, hareket kabiliyetinin artması amaçlanır.

Donuk omuz ameliyatı nedir?

Hastanın donuk omuz sendromu kendiliğinden geçmemiş ve yukarıdaki uygulamalardan da fayda görmemişse cerrahi tedavi düşünülür. Artroskopik, yani kapalı yöntemle omuz kapsülü gevşetilebilir. Ardından gerekirse enjeksiyon ve fizik tedavi ile cerrahiden alınacak sonuç iyileştirilebilir.