Diz Protezi

Diz eklemlerinde yaşlanmaya, yıpranmaya bağlı çeşitli problemler yaşayan, artrit nedeniyle rahat hareket edemeyen kişilerde diz protezi tedavi seçeneklerinden biridir. Bu kişiler tüm bu sorunların neticesinde rahat hareket edemez ve dizlerinde yoğun ağrı hisseder.

Protez ameliyatına başvurmadan önce ilk aşamada istirahat, ilaçlar, fizik tedavi ve eklem içi enjeksiyonlar ile hastada bir iyileşme elde etmeye çalışırız. Hastanın hareket sorunlarının ve ağrısının devam ettiği olgularda protez cerrahisini değerlendiririz.

Diz protezi uzun yıllardır güvenle uygulanan bir cerrahidir. Doğru hastalara uygulandığından son derece yüz güldüren sonuçlar verir. ABD’de de her yıl 600.000’in üzerinde diz protezi ameliyatı yapıldığı belirtilmektedir.

Diz protezi nedir?

Diz protezi, artık işlevini yerine getiremeyen diz kıkırdaklarının yerini alan ve kişiye tekrar hareket edebilme kapasitesi kazandıran plastik ve metalden yapılmış gelişmiş bir sağlık teknolojisi ürünüdür. Dizdeki aşınmış, kişiye ağrı veren ve hareket kapasitesi azalmış kıkırdak dokusu vücut dışına çıkarılır. Onun yerine protez yerleştirilir. Diz protezi sağlıklı bir diz eklemini taklit etmeye çalışır. Kişiye rahatça hareket etme yeteneğini yeniden kazandırır.

Diz protezi metal iki parçadan ve onların arasında bulunan plastik ara parçadan oluşur. Bu plastik parça hareketli veya hareketsiz olabilir.

Türleri

İki tip diz protezi vardır: kısmi ve total. Kısmi diz protezinde sadece dizin hasarlı bölgesine protez yerleştirilirken total protezde bu işlem tüm diz eklemine yapılır.

Kısmi diz protezi

Kısmi, parsiyel ya da unikondiler diz protezi. Yıpranan diz ekleminin yalnızca bir kısmı vücut dışına çıkarılır ve protez takılır.

Diz ekleminde yaşanan aşınmanın dizin tamamında değil de yalnızca bir kısmında olduğu vakalarda  kısmi protezler tercih edilebilir.  Bunun yanı sıra hastanın dizinde bulunan menisküsler, çapraz bağlar ve diğer yan bağların da sağlam olması gerekir. Diz protezine romatoid artrit hastalığı sonucu ihtiyaç duyulduysa bu olgularda da kısmi protez yapılamaz. Genel protez hastalarımıza baktığımızda hastalarımızın yaklaşık %15’inde kısmi diz protezini uygulayabilmekteyiz.

Ameliyat ortalama 1 saat sürer. Dizin üst kısmında açılan 10 cm’lik bir kesi yerinden gerçekleştirilir.

Kısmi Diz Protezi Ameliyat Sonrası

Hem kısmi hem total diz protezleri ameliyatlarından sonraki iyileşme süreci oldukça değerlidir. Ameliyattan sonra 3-4 gün süreyle hastalarımızın takibini yaparız. Her şeyin yolunda olduğunu gördükten sonrada taburculuklarını planlarız.

Ameliyatı yaptığımız günün akşamı ya da bir sonraki günün sabahı hastalarımızı ayağa kaldırır ve yürümelerini sağlarız. Bu yürüyüş koltuk değnekleriyle olur ve hastamız yaklaşık bir ay kadar (hastadan hastaya değişebilir) bu değnekle yürüyebilir. Yürüme kabiliyeti normalleştikçe baston da kullanılabilir. Yaşlı hastalarımızda koltuk değneği yerine yürüteç tercih edilebilir. Bu dönemde hastanın diz bölgesinde ağrı, yanma, sertlik ve sıcaklık hissetmesi normaldir. Hastalar ameliyattan ortalama 2 ay sonra rahatlıkla günlük hareketleri yapabilir ve bir desteğe ihtiyaç duymaz. Ancak ağır spor yapmaktan kaçınmak gerekir. Ayrıca hastanın ne tür spor aktiviteleri yapabileceğini hekimiyle görüşmesi önerilir.  Dizin tamamen iyileşmesi 6 ayı bulabilir.

Kısmi diz protezlerinin avantajları nelerdir?

Dizin tamamına bir işlem uygulamadığımız ve diz hala doğal bazı dokularını koruduğu için total diz proteziyle karşılaştırdığımızda kısmi diz protezinin birçok faydası vardır.  Ayrıca işlemi daha küçük bir kesi yerinden gerçekleştirmek de bize iyileşme döneminde bazı avantajlar sağlayacaktır. Bunlar nelerdir:

• Daha hızlı iyileşme ve daha az ağrı olur.
• Dizin eski hareket kabiliyetini kazanması daha çabuktur.
• Yatış süresi azalır. Daha hızlı taburculuk sağlanır.
• Ameliyat sonrası fizik tedavi alma ihtiyacı azalır. Hastalarımızın ciddi bir bölümü kısmi diz protezi sonrası fizik tedaviye ihtiyaç duymaz.
• Yara izi daha küçüktür.
• Hasta dizini daha normal hisseder. Dizine bir protez takıldığı hissi daha düşüktür.

Total diz protezi

Diz eklemlerindeki sorunlar bir türlü giderilemediyse ve kısmi diz protezi de hasta için uygun değilse total diz protezine başvururuz.  Total diz protezinin ameliyatında dizin ön kısmından yapılan bir kesiyle vücut içine girilir ve cerrahi enstrümanlarımız yerleştirilir. Hastaya sorun çıkaran ve aşınmış olan kıkırdak dokuları vücut dışına çıkarılır.  Ardından protez yerleştirilir. Ayrıca yeterli sağlamlığı yakalamak amacıyla kemik çimentosu da ilgili eklemlere uygulanabilir.

Ameliyat ortalama 1 saat sürer. Dizin ön yüzünde yaklaşık 15 cm’lik bir kesi yeri açılır. Ortopedi uzmanı işlevini kaybetmiş kıkırdak dokularını temizler ve hastanın diz ölçülerine uygun olan protezi yerleştirir. Ameliyatın ertesi günü diz egzersizlerine ve destekli kısa yürüyüşlere başlamak, hastanın mobilizasyonunu sağlamak gerekir. 4-5 gün yatış yapılır. Her şey yolundaysa hastanın taburculuğu planlanır. Taburculuktan iki hafta sonra hastanın dikişleri alınır.

Kısmi diz protezinde olduğu gibi hastaların yine bir, bir buçuk ay kadar değnek, baston veya yürüteç ile yürümesi gerekebilir.

Doktorumu Ne Zaman Aramalıyım?

Diz protez cerrahisi konusunda eğitim almış, deneyim biriktirmiş cerrahlar tarafından donanımlı sağlık merkezlerinde yapılan ameliyatlar oldukça iyi sonuçlar verir. Ancak vücuda yabancı bir madde yerleştirdiğimiz için nadir de olsa bir komplikasyon gelişme riski vardır. Bunlardan en önemlisi de enfeksiyonlardır. Enfeksiyon riskini azaltmak için hastaya antibiyotik tedavi başlanır.

Bu gibi durumlarda hekimi aramak ve tedaviye başlamak gerekir. Diz protezinde cerrahi sonrası şu gibi durumlarda hekime ulaşılması yerinde olacaktır:

• Ameliyat yerinizde kızarıklık, şişlik, akıntı
• Ameliyat sonrası çıkan ve geçmeyen ateş (38 derece ve üzeri)
• Geçmeyen şiddetli diz ağrısı

Diz Protezi Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Protez ameliyatı sonrası dizimdeki şişlik ne zaman geçer?

Protez ameliyatı sonrası şişlik normal bir durumdur. Dizin daha rahat hareket etmesi ve şişliğin büyük oranda ortadan kalkması için ameliyatın üzerinden 2-3 ay geçmesi gerekir.

Protez ameliyatı sonrası dizimdeki sıcaklık ve kırmızılık ne zaman geçer?

Protez ameliyatı sonrası dizde sıcaklık hissi ve kızarıklık normaldir. Vücuttaki doğal iyileştirici hücreler diz bölgesinde toplanır ve dizin kanlanması artar. Bu da dizde ısı artışı ve kızarıklığa neden olabilir. Ancak bu semptomlara şiddetli bir ağrı da eşlik ediyorsa ya da yara yerinde bir akıntı varsa enfeksiyondan şüphelenmek gerekebilir. Bu durumda mutlaka ameliyatınızı yapan ortopedi uzmanına başvurmanız gerekir.

Dizim şiş olsa da hareket ettirmem gerekir mi? Ameliyat yarası açılır mı?

Protez ameliyatı sonrası doktorunuzun önerdiği egzersizleri yapmanız oldukça önemlidir. Diz egzersizleriyle ameliyat yarasının açılması pek olası değildir. Kesi yerine üç kat dikiş atılır. Bu dikişler kolay kolay açılmaz. Dizinize güvenmeli ve size tavsiye edilen egzersizleri yapmalısınız.

Diz protezlerinde kullanılan metal vücutta alerji yapar mı?

Günümüzde kullanılan protezlerdeki oksinyum maddesi alerjiye neden olmaz. Diz protezlerinin kişide bir alerjiye yol açması beklenmez.

Protez ameliyatı sonrası dizimi hareket ettirirken bir farklılık hissedecek miyim?

Diz protezi ameliyatı olan hastaların yorumları genellikle olumludur. Hastalar ameliyat olduktan ve ameliyatın üzerinden 2-3 ay geçtikten sonra eskisinden çok daha iyi hareket ettiklerini ve ağrıları olmadığını belirtirler. Hareket esnasında daha iyiye doğru bir farklılık tabii ki olacaktır.

Diz protezi ameliyatımı ertelemem ne gibi sorunlara yol açar?

Biz diz protezi ameliyatına genellikle son aşamada başvuruyoruz. Yapılan artroskopik girişimlerle, enjeksiyonlarla diz tedavi edilemezse protez ameliyatı gündeme gelir. Bu noktada hastaların iki temel şikayeti olur: ağrı ve hareket güçlüğü. Uygun hastalarda bu iki şikayeti de protez ameliyatıyla ortadan kaldırmak mümkündür. Bu iki şikayet zaman içinde kendiliğinden geçmez. Aksine eklemdeki kireçlenme artabilir dizde şekil bozukluğu oluşabilir. Diz çevresindeki bağ ve kaslar zayıflayabilir. Ameliyatla dahi tam olarak düzeltilemeyecek tablolar ortaya çıkabilir. Ameliyat sonrası hastanın daha uzun süre rehabilitasyon görmesi ve normal hayatına dönmek için daha uzun bir süre beklemesi gerekebilir. Bu nedenle hastanın diz protezi ameliyatı olması gerekiyorsa bu müdahaleyi çok fazla ertelememesi önerilir.

Diz protezi kaç sene dayanır?

Ortalama 20 sene diyebiliriz. Kişinin kilosuna ve egzersizlerine dikkat etmesine göre daha protezler daha uzun süreli de kullanılabilir. Protezin kullanım süresi biter ve görevini yapamaz hale gelirse hastaya diz protezi revizyonu ameliyatı yapmak gerekir.

Diz protezi havaalanında güvenlik geçişlerinde alarmı harekete geçirir mi?

Evet. Ancak bu durum kişinin uçağa binmesi için bir sorun oluşturmaz. X-Ray cihazında kişinin protezi olduğu görülebilir. Çoğu zaman protezin güvenliğe gösterilmesine gerek kalmaz. Hekiminiz vücudunuzda protez olduğunu belirten bir kart da verebilir. Ancak yine de X-Ray’den geçmeniz gerekecektir.

Diz protezi ameliyatından ne kadar süre sonra araba kullanabilirim?

Araç kullanmak dizi yoran bir eylemdir. Bu nedenle hastalarımıza dizleri merdiven inip çıkabilecek rahatlığa kavuştuğunda araç kullanmaya başlamalarını öneririz.

Not: Bu içerik Ortopedi Uzmanı Doç. Dr. Hüseyin Bahadır Gökçen tarafından yazılmıştır. Dr. Gökçen ortopedik hastalıkların tanı ve tedavisi üzerine 10 yıldan uzun bir kariyere sahiptir. Randevu ve detaylı bilgi almak için telefon ve mail üzerinden kendisine ulaşabilirsiniz.

• Telefon: 0533 574 21 04
• Mail: bahadrgokcen@gmail.com