Dirsek Eklemi
Dirsek vücuttaki en hareketli eklemlerden biridir. Ön kolun hareketini ve elin vücuda göre konumunu belirler. 3 kemik (humerus, ulna, radius), çok sayıda kas dokusu ve tendondan oluşur. Diğer tüm eklemler gibi dirsek de çeşitli sağlık problemleriyle karşı karşıya gelebilir. Aşırı zorlama, düşme, trafik kazaları gibi durumlar dirsek yaralanmalarına ve dirsek ağrısı şikayetlerine neden olabilir.
Dirsek Ekleminin Hareketleri
Yük taşırken, araba kullanırken, spor yaparken dirseğimizden destek alırız. Dirseğimizi büker ve tekrar serbest bırakırız. Yıpranan dirsek eklemi bu hareketleri yerine getirmekte güçlük çeker. Dirseğimiz kolumuzun 4 hareketine katkıda bulunur:
- Fleksiyon hareketi: Bu 135 derecelik bir harekettir. Bireyin hareketliliği için oldukça değerlidir. Parmaklarımızı omzumuza değdirdiğimizde fleksiyon hareketini yapmış oluruz.
- Extansiyon hareketi: Kolun açık hale getirildiği harekettir. Ayaktayken kolumuzu aşağı doğru saldığımızda extansiyon hareketini yapmış oluruz.
- Supinasyon hareketi: Ön kolun kendi etrafında dışa doğru dönme hareketidir. Tornavida sıktığımızda supinasyon hareketini yapmış oluruz.
- Pronasyon hareketi: Ön kolun kendi etrafında içe doğru dönme hareketidir.
Dirsek Ağrısı Nedenleri
Gündelik yaşantımızda sık kullandığımız bir eklemdir. Düşündüğümüzde elimizi yıkarken, dişimizi fırçalarken, saçımızı tararken omuz, dirsek ve el bileğimizi birlikte kullanırız. Dirsek ağrısı farklı nedenlerle ortaya çıkıp farklı ölçülerde olabilir. Dirsek ağrısı yine de diğer eklem ağrılarına göre nispeten daha hafiftir. Dirsek ağrılarının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Tenisçi dirseği ya da lateral epikondilit hastalığı
Dirsek dendiğinde ilk akla gelen hastalıklardan biridir. Dirsek ekleminin dış kenarındaki kas dokularının aşırı kullanımının bir sonucudur. Kolun güç kullanarak yaptığı dairesel hareketler sonucu gelişir. Sanılanın aksine sadece tenisçilerde görülen bir hastalık değildir. Tenis, yoğun olarak dirsek kullanımı gerektiren spordur ve bu nedenle tenisçilerde sık görüldüğü için bu adı almıştır. Kol ve dirsek hareketlerinin sürekli olduğu ve güç ürettiği işleri yapan kişilerde de görülebilir. Araba tamircisi, aşçı, cerrah, fabrika çalışanı, çiftçi, ev hanımı gibi birbirinden çok farklı işi yapan kişilerde tenisçi dirseği görülebilir. Ağrı, dirseğin dış yan yüzeyinde olur. Ağrı omuz, ön kol ve ele yayılabilir. El bileğinin hareketi ile ağrı artabilir.
Golfçü dirseği ya da medial epikondilit
Dirsek ekleminin iç kısmındaki kas dokularının aşırı kullanımının bir sonucudur. Sürekli olarak kolun içe doğru hızlı, dairesel hareketler yapmasının bir sonucudur.
Olekranon bursiti ya da öğrenci dirseği
Dirsek kemik ucunun sert bir zemine sürekli baskı yapması sonucunda görülebilir. Dirsek hareketlerinin dirseğin iç kısmındaki dokulara yaptığı baskıyı yumuşatma görevini yerine getiren bursa adlı yastıkçıklar bulunur. Uzun süreli temas ve baskılar sonucunda bu doku zedelenebilir, iltihaplanabilir.
Osteoartrit ya da kireçlenme
Vücudun tüm eklemlerinde yaşlanmaya bağlı kireçlenme olabilir. Kireçlenen eklemin esnekliği azalır, hareket kabiliyeti sekteye uğrar. Dirsek ekleminde de kireçlenme görülebilir. Dirsekte ağrı ve tutukluk hissedilir. Dirseğe gelen sert bir darbe veya daha sık olarak tekrarlanan küçük travmalar (dirseği masaya güç uygulayarak dayama) nedeniyle oluşur.
Romatolojik hastalıklar
Eklem romatizması, lupus veya gut gibi romatolojik hastalıklardan eklem dokuları etkilenebilir. İltihaplanma olabilir. Eklemde tutukluk, harekete bağlı artan ağrı izlenebilir.
Kırık, çıkık veya travmalar
Düşme, yaralanma, trafik kazaları gibi fiziksel travmalarda dirsek kırılabilir, çıkabilir, çatlayabilir. Dirsek en sık çıkık görülen eklemlerden biridir.
Dirsekteki her ağrı bir dirsek ekleminden kaynaklanmaz. Dirsek eklemine komşu dokuların bir hastalığı dirsek ağrısına yol açabileceği gibi boyun fıtığı da dirsekte ağrı yapabilir.
Ulnar sinirin sıkışması ya da kubital tünel sendromu
Dirseğin iç tarafındaki tünelde (ulnar sinir) meydana gelen sıkışmadır. Küçük parmak ve yüzük parmakta iğne batması, uyuşma şikayetleri olur. Kişinin kolunu dirsekten kıvırıp uyuması ulnar sinir sıkışmasına yol açabilir.
Dirsek Ağrısı Tanısı
Dirsek ağrısı farklı nedenlerle ortaya çıkabilir. Hastalarımızda ağrının yanı sıra hareket kısıtlılığı ve şişlik de olabilir. Ayrıca boyun ve kol ağrısı da şikayetlere eşlik edebilir. Ağrının yeri, ne zamandır olduğu, hareketle artıp artmadığı, kola yayılıp yayılmadığı, dirsek ekleminin ne kadar açılabildiği gibi bileşenler değerlendirilir. Hasta öyküsü ile birlikte fiziksel bulgular değerlendirilir. Gerektiğinde röntgen ve MR taramasına başvurarak hastamızın kesin tanısı konur. Tedavisi planlanır.
Tedavi
Dirsek rahatsızlıkların bir bölümü istirahatle geçer. Fizik tedavi, eklem içi enjeksiyonlar, ESWT gibi tedavilerle hastanın ağrıları ve hareket problemleri giderilmeye çalışılır. Dirsek hastalıklarının bir bölümünde ise cerrahi tedavi gerekir. Dirsek artroskopisi yapılabilir. İleri olgularda kullanılan dirsek protezi ameliyatı da dirsek ekleminin tedavisinde başvurduğumuz bir diğer yöntemdir.
Dirsek Ekleminin Rahatsızlıklarında Uygulanan Tedaviler
Dirsek eklemindeki soruna ve sorunun ölçüsüne göre tedavi planlanır. Peki, seçeneklerimiz nelerdir?
İstirahat
Dirsekte aniden zorlamaya bağlı bir ağrı oluştuysa dirseğin bir süre kullanılmaması, şişlik varsa buz uygulaması yapılması önerilir. Evde yapılan basit uygulamalarla bu tür ağrılar kısa sürede geçer. Geçmezse ortopedi hekimine başvurulabilir. Yine basit bir zorlanmaya bağlı ağrıdan ve şişlikten bahsediyorsak kısa süreli kol askısı veya atel de kullanılabilir.
Fizik Tedavi
Dirsek eklemine yönelik yapılan fizik tedavi uygulamalarında ilk amaç dirsekteki stresi azaltmaktır. İlk olarak hareket açıklığı egzersizleri ve germe egzersizleri yapılır. Ağrı ve inflamasyonun azalmasıyla birlikte el bileği, ön kol ve omuz kaslarını güçlendirme egzersizlerine başlanır. Hastanın ameliyat olması gerekliyse cerrahi sonrası da fizik tedaviden yararlanmak gerekebilir.
ESWT
ESWT ya da şok dalga tedavisi. ESWT tıbbın birçok alanında kullanılan bir sağlık teknolojisidir. Vücut dışından vücudun istenilen bir bölgesine şok dalgaları gönderilmesini sağlar. Böylece ilgili bölgedeki kan akışı hızlanır, vücudun kendini yenileme mekanizması ortaya çıkarılır. Dirsek söz konusu olduğunda ESWT’yi özellikle tenisçi dirseği, golfçü dirseği olgularında kullanabiliyoruz. Ayrıca aşırı kullanıma bağlı ortaya çıkan dirsek ağrısı şikayetlerinde de ESWT’den yararlanmak mümkündür.
Enjeksiyonlar
Dirseğe yapılan enjeksiyonlarla dirsekteki ağrı giderilebilir. Steroid enjeksiyonu ile ilgili bölgeye kortizon verilebilir. Doğru vakalarda (tenisçi dirseği gibi) hastanın kortizondan fayda görme oranı yüzde 90 civarıdır. Ancak sürekli elini kullanan hastalarda nüks söz konusu olabilir. Bu durumda kortizon yerine PRP tedavisine başvurulabilir.
Artroskopik Cerrahi (Dirsek Artroskopisi)
Yukarıdaki tedavi yöntemleriyle sonuç elde edilemediğinde ya da dirsekte daha ciddi bir sorun (travmalar) olduğunda dirseği ameliyat etmek gerekir. Artroskopik cerrahi ekleme yönelik yapılan kapalı ameliyata verilen isimdir. Günümüzde tüm eklemlere artroskopik cerrahi yapmak mümkündür. Dirsek de bu eklemlerden biridir. Dirsek artroskopik cerrahinin en sık yapıldığı omuz ve dize göre daha küçük ve hassas yapılı olduğu için daha ince artroskoplarla tedavisi yapılır. Dirsek artroskopisi ile tenisçi dirseği, dirsekte takılma hissi, hareket kısıtlılıkları, romatizmal hastalıklar (sinovit gibi), kireçlenme, yumuşak doku hasarlanmaları tedavi edilebilir. Yine kırıklara müdahale etmek mümkündür. Ameliyat sonrası fizik tedavi ile dirseğin hareketliliği hızlıca sağlanmaya çalışılır.
Dirsek Protezi
Dirsek ekleminin tedavisinde en son uygulanan seçenektir. Genellikle tamir edilemeyen dirsek kırıklarında uygulanır. Dirsek ekleminin yerine metal ve polietilenden oluşan bir protezin konulmasını kapsar. Diğer eklemlerle kıyaslandığında (diz ve kalça) nadir ihtiyaç duyulan ve uygulanan bir tedavidir. Yerleştirilen protezle dirseğin olabildiğince hareket edebilmesi ve yük taşıyabilmesi amaçlanır. Ameliyat sonrası hızlıca fizik tedaviye başlanır.