Ayak Bileği Burkulması
Ayak bileği ayak ve bacak bölgesini birbirine bağlayan, hareket sağlayan alan yaratır. Bu alanda kaval kemiği, kamış kemiği ve talus kemiği bulunur. Üç kemik birbirine çok sağlam bağlarla bağlanmıştır. Bu sağlam bağlar ayağın burkulmasını ve dönmesini engeller. Çünkü bu bağlar katı değil esnek yapılardır ancak aşırı zorlanmalar esnek bağın elastik liflerini yırtabilir. Ayak bileğindeki liflerin zedelenmesine veya yırtılmasına ayak bileği burkulması adı verilir.
Ayak bileği eklemi gerek günlük aktivitelerde gerekse sportif faaliyetlerde zedelenebilir. Ayağın içe ya da dışa dönmesi sonucu oluşan burkulma vücudumuzda en sık karşılaşılan ortopedik rahatsızlıktır.
Ayak bileği burkulması bazen kısa sürede iyileşebilirken bazen de eklem zedelenmesine/kemik kırılmasına varan ve uzun süreli iyileşme süreci gerektirebilmektedir. Kısa sürede iyileşen ayak bileği burkulmalarında ağrı hafif bir şekilde atlatılabilir. Ancak hasta ağrının azlığı çokluğu dikkate almadan mutlaka hekim kontrolünden geçmelidir.
Belirtiler
- Burkulma sonrası oluşan kanama ve ödeme bağlı olarak şişlik oluşması
- Şişliğin olduğu yerde birkaç gün sonra görülen morarma
- Bilekte ve ayakta ağrı (Ağrıya rağmen hastalar ayağının üzerine basabilir.)
İlk müdahalede buz uygulaması yapılabilir, istirahat, elastik sargı, bacağı yüksekte tutma, ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
- Buz uygulaması: Ağrıyı azaltan etkili bir yöntemdir. Ödemi ve şişliği almaya yardımcı olur. Buz mutlaka havlu, bez üzerine konularak uygulanmalıdır. 20 dakika buz uygulaması yaptıktan sonra 30 dakika ara verilir.
- İstirahat: Ayak bileği burkulması yaşandıktan ilk 2-3 gün içinde yere basılmamalıdır.
- Elastik Sargı: Şişliğin azalmasına yardımcıdır. Çok sıkı bağlanmamalıdır.
- Bacağı Yüksekte Tutma: Şişliğin azalmasına yardım eder, burkulan ayak göğüs hizasından yukarı tutulmalıdır.
- Ağrı Kesici İlaçlar: Hem mevcut ağrıyı gidermek hem de ödemi azaltmak için kullanılır. Mutlaka hekimin reçete ettiği ilaçlar kullanılmalıdır.
- Ayak Bileklikleri: Ağrıyı azaltmak için kullanılır. Bu bileklikler ayağın hareket etmesine izin verir ve ayağın tekrar burkulmasını önler.
Peki hangi durumlarda acil doktora başvurmak gerekir?
- Evde yapılacak uygulamalara rağmen ağrının azalmaması ve şişliğin artması
- Ayakta şişliğin dışında anormal deformitenin görünmesi
- Ayak bileğinde aşırı hassasiyet olması
- Ayağın üzerine basılamaması, yürünememesi
- Ayak bileğinden bacağın üstüne kadar yayılan şişlik
Bu durunları gözlemliyorsanız kırık ve yırtık olabileceği için acil hekime başvurmak faydalı olacaktır.
İyileşme
Şikayetleriniz genellikle iki hafta içinde azalır. Tamamen iyileşmesi altı haftayı bulabilir. Burkulmanın ağrılı süreci geçtikten sonra ayakta bir kısıtlılık olmaması için ayak bileği hareketlerini çalışmaya başlanmalıdır. Hatta o süreçte fizik tedavi alınabilir. Ayak bileği burkulmalıarında cerrahi tedaviye çok gerek duyulmaz. Burkulmadan iki ay geçtikten sonra şikayetleriniz devam ediyorsa tekrar doktorunuza başvurmanız gerekecektir.
Ayak Bileğimizin Burkulmaması İçin Sakınmamız Gereken Durumlar
- Sportif aktivitelerden önce iyice ısınmak
- Ayağınıza uygun çok yüksek topuklu olmayan ayakkabı giymek
- Tekrarlayan ayak bileği burkulmanız varsa sportif aktivitede ayak bilekliği kullanmak
- Spor yapılan ya da günlük hayatta yürünen zemine dikkat etmek
Ayak Bileği Burkulmaları Hakkında Sık Sorulan Sorular
Ayak bileği neden burkulur?
Düzgün olmayan, engebeli ve ıslak zeminde yürürken oluşan dengesizlik sonucu bileğin dönmesidir. Egzersiz yaparken, koşarken bilekteki koordinasyon bozukluğu sonucu oluşabilir veya ayak bileğini destekleyen bağların görevinin yerine getirememesi sonucu oluşabilir.
Ayak bileğim burkuldu, evde yapabileceğim tedavi yöntemleri var mı?
Bir süre istirahat, yüksekte tutma, buz uygulaması (20 dakika buz, 30 dakika ara şeklinde) yapılabilir, ağrı kesici ilaç alınabilir ancak şikâyetleriniz devam ediyorsa zaman kaybetmeden uzman hekime görünmelisiniz.
Ayağım bileğim sık sık burkuluyor, neden?
Çoğu ayak bileği burkulma vakaları etkili bir şekilde tedavi edilmekte, hasta günlük aktivitesine, sporuna geri dönebilir ancak bazı hastalarda ayak bileğinin burkulması tekrarlanabilir, kronik bir hal alabilir. Bu tür kişilerde engebeli yüzeylerde yürürken veya spor sırasında güvensizlik oluşur ve burkulma atakları yaşanır. Tekrarlayan ayak bileği burkulmalarında, ayak bileği eklem kıkırdağında hasar oluşabilir. Sonraki süreçte de ayak bileğinde kireçlenme oluşabilir.
Sık tekrarlayan ayak bileği burkulmalarında tedavi nasıl uygulanır?
Öncelikle tekrarlayan ayak bileği burkulmalarında hastanın yaşına, hastanın aktivite düzeyine, hastanın diğer hastalıklarına, ayak çevresindeki kas gücüne ve kan dolaşım problemlerinin olup olmasına göre tedavi planlanır. Ardından ilk olarak ayak bileği çevresindeki kasların güçlendirilmesi hedeflenir. Bu hedef doğrultusunda yeniden denge oluşturulması için egzersiz ve bileklik kullanımı önerilir. Bu tür burkulmalar çok sık gerçekleşiyorsa da uzman hekim tarafından ayrıntılı inceleme yapılır. Bu incelemede yapısal bağ gevşekliği, bağ yırtığı, kıkırdak ve kemik sorunları ve varsa kas dengesizlikleri kaydedilir. Eğer ayrıntılı incelemede ayak bileği bağlarında gevşeklik görüldüyse ameliyat ile gevşeyen bağlar onarılır. Buna eşlik eden eklem kıkırdağı sorunları için de ayak bileği artroskopisi uygulanır.
Ayak bileği cerrahisi sonrası iyileşme nasıldır?
Tekrarlayan ayak bileği burkulmalarında uygulanan cerrahilerde alanın küçüklüğünden kaynaklı büyük kesiler ya da büyük implantlar gerekmemektedir. Uygulanan cerrahi sonrası hasta koltuk değneği ile kalkıp yürüyebilir. Hastanede yatış süresi bir gecedir. Cerrahi sonrası ayak bileğinin sağlıklı iyileşmesi, bilekte şişlik olmaması için 2-3 hafta atel kullanılabilir. Atel kullanım süresince ayağın kalp seviyesinde tutulması önerilir. 6 hafta kadar hastanın ayağı üzerine yük vermemesi sağlanır ancak bu süre hastaya uygulanan cerrahi türüne göre değişebilir. Hastanın tam basmasına izin verilince bağı korumak adına 3 ay kadar ayak bilekliği kullanılması önerilir.
Ayak bileği ameliyatı oldum, ne zaman işe ve spora başlayabilirim?
Masa başı çalışmaları için koltuk değneği kullarak işe dönüş 2 ile 3 haftalık süreci kapsar. Ayakta çalışılan işler için de 6 hafta sonra işinize dönebilirsiniz. Spora başlama süresi ise düz koşularda 4-6 ayda, basketbol ve tenis gibi zıplama gerektiren sporlarda 9 ay – 1 yıl gibi süre gerekmektedir.